قند خون به میزان گلوکز موجود در خون اشاره دارد. گلوکز یک نوع قند ساده است که منبع اصلی انر‍ژِی برای سلول‌های بدن به شمار می‌رود. سطح قند خون تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله غذاهایی که می‌خوریم، فعالیت بدنی، هورمون‌ها و وضعیت سلامتی قرار می‌گیرد.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
قند خون چیست و چه اهمیتی دارد؟
چگونه غذا بر سطح قند خون تأثیر می گذارد؟
قند خون چیست و چه اهمیتی دارد؟منبع اصلی انرژی بدن، قند خون یا گلوکز است. قند خون، میزان طبیعی گلوکز خون است که بدن به آن احتیاج دارد. در طی هضم، کربوهیدرات هایی مانند قند، نشاسته و فیبر به گلوکز تبدیل می شوند. اگر بیش از حد کربوهیدرات مصرف شود، سطح قند خون به سطوح ناسالم می رسد و فرد به مرض قند یا دیابت مبتلا می شود. اگر شما هم دیابت دارید، باید قند خون خود را در محدوده طبیعی نگه دارید تا از هایپرگلیسمی (قند خون بالا) جلوگیری کنید، زیرا قند خون کنترل نشده می تواند به آرامی به سلول های بدن آسیب برساند و منجر به مشکلات جدی در سلامت، مانند از دست دادن بینایی، حملات قلبی، سکته مغزی و ... شود. بنابراین باید قند خون خود را به طور مرتب چک کنید و رژیم غذایی را در کنار داروهای مختلف دنبال کنید تا سطح قند بدنتان را تحت کنترل نگه دارید. برای آشنایی بیشتر با این مقاله همراه باشید. برای آگاهی بیشتر با مقاله ما از درمانگاه شبانه روزی سلیم همراه باشید.
چگونه غذا بر سطح قند خون تأثیر می گذارد؟وقتی غذا می خورید، بدن شما آن را به کربوهیدرات ها، پروتئین ها، چربی ها، ویتامین ها و مواد معدنی تجزیه می کند. کربوهیدرات ها مواد مغذی هستند که در صورت مصرف بیش از حد آن، قند خون افزایش می یابد. البته همه کربوهیدرات ها با سرعت یکسان به قند تبدیل نمی شوند یا تاثیر یکسانی بر سطح قند خون ندارند. سه دسته کلی از کربوهیدرات ها در مواد غذایی وجود دارد که هر کدام در زیر توضیح داده شده است:قندها یا کربوهیدرات های ساده: میوه ها، محصولات نان، قندها، قندها و غذاهای فرآوری شدهنشاسته یا کربوهیدرات های پیچیده: سبزیجات نشاسته ای، جو، نخود فیبر یا کربوهیدرات های غیر قابل هضم: غلات کامل، آووکادو، سیب، لوبیا خشک و کلم بروکلیکربوهیدرات های پیچیده به سرعت تجزیه می شوند و تقریبا هیچ تاثیری بر قند خون ندارند. علاوه بر این، فیبر که بخشی از سبزیجات مختلف است بهکاهش قند خون کمک می کند.
جهت دریافت نوبت از بهترین متخصصان گوارش و انجام آزمایش‌ها در درمانگاه شبانه روزی سلیم کلیک کنید.
محدوده قند خون نرمال چیست؟براساس مطالعات اخیر توسط متخصصین و پزشکان دیابت، سطح قند خون بعد از غذا به طور متوسط باید در حدود ۱۴۰ تا ۱۸۰ میلی‌گرم در دسی لیتر باشد. با این حال، عوامل مختلفی بر این مقدار تاثیرگزار هستند و مصرف برخی نوشیدنی‌ها یا غذاها ممکن است باعث افزایش چشمگیر سطح قند خون بعد از غذا گردد.سطح قند خون بعد از غذا یا Post-Prandial، به عنوان یک شاخص مهم برای سلامتی کل بدن محسوب می‌شود. از آنجا که مصرف غذا باعث افزایش قند خون در بدن می‌شود؛ دستورالعمل‌های مختلف، بیشتر بر روی کنترل سطح گلوکز در حالت پس از صرف غذا تمرکز دارند. سطح قند خون در سنین مختلف و در حالات متفاوت (ناشتایی و غیر ناشتایی) با هم فرق می‌کند.
سطح قند خون در افراد بزرگسال:• قند خون طبیعی در افراد سالم کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسیلیتر• قند خون طبیعی در افراد دیابتی کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسیلیتر (۱ یا ۲ ساعت پس از مصرف غذا)• قند خون ناشتا در افراد سالم بین ۷۲ تا ۹۹ میلی‌گرم در دسیلیتر• قند خون ناشتا در افراد دیابتی بین ۸۰ تا ۱۳۰ میلی‌گرم در دسیلیترسطح قند خون در کودکان:• قند خون طبیعی در کودکان و نوجوانان کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسیلیتر سطح قند خون در زنان باردار:• ۱ ساعت بعد از غذا کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم و ۲ ساعت بعد از غذا کمتر از ۱۲۰ میلی‌گرم در دسی لیتردو ساعت پس از مصرف وعده غذایی، قند خون باید معمولاً به حالت نرمال برگردد، با این حال این مقدار وابسته به نوع و مقدار مصرف غذا و نوشیدنی و همچنین مقدار انسولین مصرفی ممکن است به‌صورت کاملاً متفاوتی باشد. در سال‌های اخیر، بیشتر سازمان‌های مرتبط با دیابت و متخصصان پزشکی سعی داشته‌اند تا برای هر بیمار بر اساس ویژگی‌های خاص او به داده‌های دقیق‌تری دست پیدا کنند. به عنوان مثال، سطح قند خون بعد از غذا یا قبل از وعده غذایی بر اساس معیارهای خاص ممکن است متفاوت باشد، به عنوان مثال عواملی مانند:سن فرد نوع دیابت در اشخاص مبتلا مقدار انسولین مصرفی در افرادی که دیابت دارند میزان ورزش فردعوارض یا شرایط سلامتی خاص داروهای مصرفیعوامل فراوانی که می‌توانند بر سطح قند خون طبیعی بدن تأثیر بگذارند، وجود دارند؛ مانند مصرف الکل، مصرف آنتی‌بیوتیک‌های خاص، میزان انسولین در خون که نقش مهمی در تنظیم سطح گلوکز خون دارد. برای افراد بدون دیابت، میانگین قند خون تقریباً مشخصی وجود دارد. اما برای افراد مبتلا به دیابت، این معیارها ممکن است متفاوت باشند که بر اساس شرایط موجود متفاوت است. عواملی مانند: سن، سطح فعالیت بدنی، استرس و فشار، بیماری، داروها ....
چگونه سطح قند خون‌مان را کنترل کنیم؟روشهای مختلفی برای کنترل سطح قند خون وجود دارد که با رعایت آنها می‌توان سلامت بدن را تامین نمود. با تغییر سبک زندگی، رعایت یک رژیم غذایی مناسب و انجام تمرینات ورزشی منظم، می‌توانید بهبود کلی سلامتی بدن خود را تضمین کنید. همچنین برای بیماران مبتلا به دیابت، مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشکان و متخصصان نیز می‌تواند باعث حفظ سطح قند خون در محدوده مطلوب شود. در ادامه به چند مورد برای بررسی بیشتر خواهیم پرداخت:
رژیم غذاییروشهای متفاوتی برای حفظ رژیم غذایی سالم وجود دارد که با رعایت آنها می توانید سطح طبیعی قند خون خود را کنترل کنید. همچنین، شمارش مصرف کربوهیدرات از طریق انتخاب غذاهای خاص نیز می‌تواند در کنترل سطح قند خون مؤثر باشد. در نهایت، مراجعه به متخصصین تغذیه برای ارزیابی رژیم غذایی می‌تواند یک راهکار دیگر برای کنترل سطح قند خون از طریق تغذیه منطقی باشد.
تغییر در سبک زندگیمیتوانید با ایجاد عادات زیر، سبک زندگی‌تان را در راستای بهبود سطح قند خون بدن تغییر دهید:فعالیت بیشتر: ورزش منظم می‌تواند حساسیت بدن شما نسبت به انسولین را افزایش دهد.مصرف منظم داروها: داروها را به‌صورت منظم و طبق دستور پزشک مصرف کنید زیرا از دست دادن دوزهای دارو می‌تواند باعث کاهش اثربخشی آنها شود. وعده‌های غذایی را حذف نکنید: این کار می‌تواند منجر به پرخوری و مصرف بیش از حد کربوهیدرات شود.مصرف کمتر چربی‌های اشباع شده: کاهش مصرف چربی‌های اشباع شده موجود در گوشت قرمز و غذاهای فرآوری شده می‌تواند مقاومت به انسولین را افزایش دهد.آب زیاد بنوشید: مصرف آب و حفظ هیدراته بدن در طول روز می‌تواند غلظت گلوکز در خون را کاهش داده و سطح قند خون را در محدوده سالم نگه دارد.آیا دیابت ارثی است؟ژنتیک یک عامل موثر در ابتلا به دیابت است، اما قطعی نیست؛ به این معنی که ممکن است پدر و مادر شما دچار دیابت باشند، اما انتقال این بیماری به فرزندان بستگی به شرایط و عوامل دیگری هم دارد. اگر هر دو والد مبتلا به دیابت نوع 1 یا 2 باشند، احتمال انتقال دیابت به فرزندان بیشتر می‌شود. به عنوان مثال، اگر والدین دچار دیابت نوع 2 باشند، احتمال انتقال به فرزند تا حدود 50 درصد افزایش می‌یابد. برای دیابت نوع 1 نیز این مقدار تا حدود 25 درصد است. بنابراین، مهم است که افراد طبق نظر پزشک خود علائم این بیماری را شناسایی کرده و سطح گلوکز خون خود را بررسی کنند تا بتوانند بهبود پیدا کنند.
نشانه های قند خون بالا: • کاهش وزن و خستگی مداوم• عدم درمان زخم های سطحی بدن• احساس ضعف و درد دست و پا• ادرار بیش از حد• احساس تشنگی مداوم
نشانه های قند خون پایین:• حس گرسنگی و اضطراب دائم• رنگ پریدگی• تعریق زیاد• خستگی و ضربان قلب نامنظم• لرز و تشنج• گیجی و اختلالات بینایی• بی حسی لب، زبان یا گونهردیابی قند خون به طور منظم به شما کمک می کند بفهمید دارو، غذا و فعالیت بدنی چگونه بر آن تأثیر می گذارد. بررسی سطح گلوکز خون همچنین به شما این فرصت را می دهد که ببینید چه زمانی در حال افزایش یا کاهش است و برای اصلاح آن اقدام کنید.مدیریت سطح قند خون مهمترین کاری است که می توانید برای جلوگیری از عوارض دیابت مانند نابینایی، حملات قلبی ، قطع عضو ، بیماری کلیوی و سکته انجام دهید.
چه اشخاصی باید به شکل منظم قند خون خود را چک کنند؟افرادی که انسولین مصرف می کنندافرادی که باردار هستندافرادی که در کنترل سطح گلوکز خون مشکل دارندافرادی که سابقه افت قند خون و سطوح پایین گلوکز خون دارندکسانی که در خون شان کتون (منبع انرژی ساخته شده توسط کبد) و سطح بالای گلوکز خون (که می تواند نشانه ای از نیاز شما به انسولین بیشتر باشد) دارند.
روش های اندازه‌گیری قند خونسطح گلوکز خون خود را می‌توان با استفاده از دستگاه گلوکومتر اندازه‌گیری کرد. در ابتدا با دستگاه کوچکی به نام لانست، انگشت را سوراخ کرده تا یک قطره خون خارج شود. سپس این قطره خون را روی نوار تست قرار داده و آن را در دستگاه گلوکومتر قرار دهید. در نهایت، دستگاه میزان قند خون را نمایش می‌دهد. روش بعدی استفاده از دستگاه‌های نظارت مداوم گلوکز است.در این روش حسگری زیر پوست قرار می‌گیرد و به‌طور خودکار هر چند دقیقه یک‌بار سطح قند خون را بررسی می‌کند. لازم به ذکر است که دستگاه‌های نوار قند خانگی تنها برای پایش سطح قند خون در افراد دیابتی طراحی شده‌اند و برای تشخیص اولیه دیابت یا پیش دیابت توصیه نمی‌شوند. در صورت بروز بیماری با پزشکان متخصص ما در درمانگاه شبانه روزی سلیم همراه باشید.